Μαθητές, το ζαμπόν στο σάντουιτς

Tης Tασουλας Kαραϊσκακη (Καθημερινή)

Tα Ελληνόπουλα είναι από τα λιγότερο χαρούμενα παιδιά της Ευρώπης, έδειξε βρετανική έρευνα και ως ένας από τους λόγους αναφέρθηκε η υπερβολική πίεση που ασκείται από το σχολείο. Η πραγματικότητα είναι αρκετά πιο πολύπλοκη. Διότι δεν είναι μόνο το βαρύ πρόγραμμα μελέτης και η ροπή προς τη βαθμοθηρία που δεν αφήνει στα παιδιά ελεύθερο χρόνο, είναι και η πίεση που ασκείται από την οικογένεια για επιτυχία· το συνεχές κέντρισμα του «αλόγου» ώστε να φτάσει και να διατηρηθεί στην πρώτη γραμμή με αντάλλαγμα τη συμμετοχή στις ενήλικες απολαύσεις –κατανάλωση, τηλεθέαση, μύηση στα ανήκουστα, τα παράτυπα, τα σκανδαλιστικά που μας κατατρέχουν.

Τα παιδιά είναι το ζαμπόν στο σάντουιτς μεταξύ σπιτιού και σχολείου. Υπό τη συνεχή διπλή πίεση των εκπαιδευτικών εντολών δασκάλου και γονέα. Οσοι έχουν παιδιά γνωρίζουν καλά τον... καταμερισμό εργασίας μεταξύ σχολείου και οικογένειας. Οι δάσκαλοι, όσο κι αν γκρινιάζουν για την παρέμβαση των υπερπροστατευτικών γονέων στο εκπαιδευτικό τους έργο, μεταθέτουν συστηματικά αξιοσημείωτο κομμάτι των δικών τους διδακτικών ευθυνών στους γονείς. Οι οποίοι, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, ευέλικτα ή άκαμπτα, φιλικά ή αυταρχικά, παίρνουν στα χέρια τους το «νήμα» της εκπαίδευσης των παιδιών τους πέφτοντας ενδόμυχα στην παγίδα να αποδείξουν πόσο καλά τα καταφέρνουν (ως δάσκαλοι στο παιδί και ως μαθητές στον δάσκαλο). Και στομώνουν την κρίση τους, σβήνουν τη φλόγα τους, αναλώνουν τον αναντικατάστατο χρόνο της άγουρης ζωής τους. Η υπερδραστηριότητα γονέων και η αμηχανία εκπαιδευτικών δεν αποτελούν βεβαίως αιτίες, αλλά συνέπειες της παθογένειας του συστήματος και των δραματικών κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών (εμμονή στην απόκτηση υλικών αγαθών, άκρατος ανταγωνισμός, φόβος της ανεργίας, έλλειψη χρόνου, απουσία ασφαλούς χώρου για τα παιδιά...). Αν σ’ αυτά προσθέσει κανείς τα λάθη και τις ασυνέπειες μεθόδων και εγχειριδίων, βρίσκει ικανοποιητικές απαντήσεις στο γιατί της ακριβοπληρωμένης αμορφωσιάς μαθητών και αποφοίτων.

Με μέσο όρο πρόσβασης στα πανεπιστήμια το 13 (παρά τη δαπανηρή ψυχοφθόρα πνευματοκτόνο ιδεοληψία της καθολικής εισαγωγής στα ΑΕΙ ή μάλλον ακριβώς λόγω αυτής), με οικτρές επιδόσεις στους διεθνείς διαγωνισμούς (λόγω της ακρισίας που φέρνει η ακατανίκητη παπαγαλία), οι σημερινοί έφηβοι αποτελούν τη ζωντανή απόδειξη της παταγώδους αποτυχίας του θεωρητικώς μεταρρυθμιζόμενου εκπαιδευτικού μας συστήματος. Αγχωμένοι, στερημένοι, κουρασμένοι, ανερμάτιστοι, ευάλωτοι. Διότι υποτιμήθηκε η αξία του χαζολογήματος, του παιχνιδιού, του ελεύθερου χρόνου – μέσα από αυτά βαθαίνει η αυτοεκτίμηση, τροφοδοτείται η αισιοδοξία, κατακτάται η ηρεμία, γεννιέται η χαρά. Στα σκανδιναβικά κράτη, όπου, σύμφωνα με τη βρετανική έρευνα, τα παιδιά είναι περισσότερο ευτυχισμένα, οι μαθητές δεν ωθούνται να ωριμάσουν, αφήνονται να βιώσουν τη μαγεία της παιδικής ηλικίας.

Οχι πολύ παλιά, και στην Ελλάδα τα παιδιά ξέδιναν, χαίρονταν. Πετούσαν την τσάντα κι έτρεχαν για παιχνίδι. Επειτα οι ισορροπίες, ημών των μεγάλων, διαταράχθηκαν. Και ανατράπηκε και η ζωή των παιδιών. Εκτοτε, μικρομέγαλα σε σύγχυση, πλέουν με λάθος μπούσουλα στο πέλαγος της ανοιχτής καταναλωτικής κοινωνίας.