Η «εκτέλεση» του Δαρβίνου (του Αλέκου Χατζηκώστα *)

Εισαγωγή

Ο φίλος Αλέκος Χατζηκώστας είχε την ευγενική καλοσύνη να μας στείλει το παρακάτω κείμενό του για δημοσίευση στο χώρο μας. Χαρείτε το.

Έχουν περάσει 148 χρόνια από τη διατύπωση της θεωρίας του Δαρβίνου, της θεωρίας της εξέλιξης των ειδών και ο πόλεμος εναντίον της συνεχίζεται γνωρίζοντας διάφορες φάσεις και επεισόδια. Αφορμή για το άρθρο αποτέλεσε η μελέτη σχετικών σχολικών εγχειριδίων αλλά και ανάλογων άρθρων «έγκριτων εφημερίδων».

Συμβαίνουν στις ΗΠΑ

Σημαιοφόρος της σημερινής σκοταδιστικής εκστρατείας ενάντια στο Δαρβίνο, είναι οι ΗΠΑ. Έτσι για παράδειγμα το 2004, το εκπαιδευτικό συμβούλιο του Κάνσας αποφασίζει την κατάργηση της διδασκαλίας της Εξέλιξης και τοποθετεί στη θέση της τη λεγόμενη «Επιστήμη της Δημιουργίας». Στην ίδια πολιτεία σήμερα πάνω στα βιβλία της βιολογίας κολλιούνται αυτοκόλλητα τα οποία προειδοποιούν ότι «η εξέλιξη είναι μια αμφιλεγόμενη θεωρία που κάποιοι επιστήμονες παρουσιάζουν ως επιστημονική εξήγηση». Ακόμη την περίοδο 2001 - 2003 θρησκευτικά στελέχη πείθουν σχολικές επιτροπές και νομοθέτες σε περισσότερες από 40 πολιτείες (!) να μειώσουν τη διδασκαλία της εξέλιξης υπέρ της θεωρίας του «Ευφυούς Σχεδίου», προχωρημένης μορφής του «Δημιουργισμού». (οπαδός του και ο κ. Τ. Μπους). Οι «δημιουργιστές» (οπαδοί της δηλαδή της αντίληψης ότι ο κόσμος και η ζωή πάνω στη Γη δημιουργήθηκαν από το Θεό) αφού (ιστορικά) δεν μπορούσαν πια να περάσουν απευθείας τη θεολογική αντίληψη στα σχολεία, ονομάστηκαν «επιστήμονες της δημιουργίας» ντύνοντας με «επιστημονικό κύρος» τις αντεπιστημονικές τους απόψεις. Συνέχισαν δηλαδή να επιμένουν στην κατά λέξη αποδοχή της Βίβλου και ειδικότερα της Γένεσης, με την προσαρμογή ότι οι επτά μέρες της Δημιουργίας δεν ήταν μέρες στην κυριολεξία, αλλά γεωλογικές περίοδοι που όλες μαζί δε διάρκεσαν περισσότερα από 10.000 χρόνια. Τόση είναι γι' αυτούς η ηλικία του σύμπαντος. Σύμφωνα με τους λεγόμενους δημιουργιστές της νεαρής Γης, ο πλανήτης μας δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου απ' όταν τον δημιούργησε ο Θεός… Ο δημιουργισμός έχει περάσει από διάφορες φάσεις και έχει διάφορα ρεύματα, από τα οποία το πιο δραστήριο σήμερα είναι το ρεύμα της «έξυπνης σχεδίασης» και φυσικά δεν αφορούν μόνο στη βιολογία, αλλά και στις υπόλοιπες θετικές, ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Σύμφωνα με τη θεωρεία της «έξυπνης σχεδίασης», δεν είναι δυνατό μέσα από την τυχαιότητα να προκύψει κάτι τόσο οργανωμένο και ξεχωριστό, όσο ο άνθρωπος. Μόνο ένα υπέρτατο ον με ικανότητες εξαιρετικού μηχανικού θα μπορούσε με την άμεση παρέμβασή του να οδηγήσει στην εμφάνιση τέτοιων όντων. Οι δημιουργιστές υψώνουν αξεπέραστα τείχη ανάμεσα στον ανόργανο και στον οργανικό κόσμο, παρότι έχει αποδειχτεί πειραματικά το πέρασμα από τον πρώτο στον δεύτερο, χωρίς καμία «έξυπνη» παρέμβαση, παρά μόνο με την πάροδο αρκετού χρόνου υπό τις συνθήκες ακριβώς που επικρατούσαν στη Γη τα πρώτα δύο δισεκατομμύρια χρόνια μετά το σχηματισμό της από το νέφος σκόνης και αερίων, από το οποίο σχηματίστηκε ο ήλιος και οι άλλοι πλανήτες. Και, βέβαια, η ζωή δεν εμφανίστηκε και δεν παρουσίασε την ποικιλία που παρουσίασε αποκλειστικά μέσα από τυχαίες διαδικασίες (χημικές αρχικά και στη συνέχεια γενετικές μεταλλάξεις). Ήταν ακριβώς ο νόμος της φυσικής επιλογής που έδρασε πάνω σ' αυτή τη βάση της τυχαιότητας, εξαλείφοντας όποιο βιολογικό είδος δεν προσαρμοζόταν στις συνθήκες του περιβάλλοντος, που μεταβαλλόταν από γεωλογική περίοδο σε γεωλογική περίοδο ή λόγω φυσικών καταστροφών (πτώσεις μετεωριτών, κτλ.). Αυτός ο άτεγκτος νόμος ήταν που ξεκαθάριζε «την ήρα από το στάρι» των βιολογικών «πειραματισμών» που εμφανίζονταν και συνεχίζουν να εμφανίζονται ως αποτέλεσμα της δράσης των φυσικών νόμων (βιοχημικών και άλλων). Ο «δημιουργισμός» σε όλες τις παραλλαγές του είναι αποτέλεσμα του περάσματος της αστικής τάξης στις πιο αντιδραστικές θέσεις και γι' αυτό φτάνει όχι μόνο να αμφισβητεί επιστημονικές θεωρίες που σχετίζονται με την εξέλιξη, αλλά και το Διαφωτισμό, που είχε ως σημαία της όταν εκτόπιζε τη φεουδαρχική αριστοκρατία, ακόμα και την ίδια την αστική Γαλλική Επανάσταση.

Η κατάσταση στη χώρα μας

Η σκοταδιστική επίθεση απέναντι στη θεωρία της εξέλιξης στην Ελλάδα ξεκινά ουσιαστικά με τα «αθεϊκά» του Βόλου το 1910 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα με διάφορες παραλλαγές. Η σημερινή κατάσταση στα ελληνικά σχολεία είναι αποδεικτική της εκδίωξης της εξέλιξης και της κυριαρχίας του σκοταδιστικού ανορθολογισμού. Η βιολογία, λοιπόν, ακόμη και όταν μιλά για τον Δαρβίνο το κάνει διστακτικά, αποσπασματικά και «εκτός ύλης» υπερτονίζοντας τα κενά της θεωρίας αλλά και αφήνοντας την ερμηνεία διάπλατα ανοικτή σε όποιον την επιβουλεύεται. Τα θρησκευτικά από την άλλη μεριά κρατούν μια στάση πιο ξεκάθαρη και μαχητική και δέχονται απλόχερα το «δώρο της ζωής». Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 αφαιρέθηκε από το μοναδικό βιβλίο του δημοτικού, στο οποίο γινόταν αναφορά, η παράγραφος που αναφερόταν στη θεωρία της εξέλιξης. Την ίδια στιγμή στο μάθημα των θρησκευτικών με πιο εκλεπτυσμένο τρόπο απ' ό,τι στο παρελθόν, συνεχίζεται η διδασκαλία της δημιουργίας του κόσμου και του ανθρώπου από το Θεό. Ανύπαρκτη ή εξοβελισμένη σε κεφάλαια που συνήθως δε διδάσκονται είναι η θεωρία της εξέλιξης στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο.

Η επιστήμη δικαιώνει τη θεωρία της εξέλιξης

Οι δημιουργιστές θεωρούν ότι Θεός και εξέλιξη δεν πάνε μαζί. Και έχουν δίκιο. Η θεωρία της εξέλιξης, ανάγοντας σε υλικό μηχανισμό την αλλαγή των ειδών και την προέλευσή τους, κατέστησε περιττή κάθε θεϊκή παρέμβαση και κατέρριψε την πεποίθηση για την ιδιαίτερη θέση του ανθρώπου. Η διαφορά του ανθρώπου από τα άλλα όντα είναι ποιοτική και όχι οντολογική. Η «νέα δίκη» επομένως του Δαρβίνου δεν έχει καμία επιστημονική βάση. Ήδη ο παγκόσμιος γενετικός κώδικας, το ενιαίο βιοχημικό και φυσιολογικό πλαίσιο των πιο βασικών βιομορίων, η επεξηγηματική βιομετρία (ομόλογα, κοινής προέλευσης όργανα), η προοδευτική πολυπλοκότητα του γονιδιώματος των ειδών (εξηγήσιμες εξελικτικές αλλαγές του DNA), οι αποκαλύψεις του παλαιοντολογικού αρχείου (απολιθώματα που προσθέτουν εξελικτικούς κρίκους), η δυνατότητα γενετικού ανασυνδυασμού, με τη δημιουργία γενετικά τροποποιημένων οργανισμών από γονίδια μεταξύ πολύ απομακρυσμένων ειδών κ.ά. συνηγορούν προς την κοινή προέλευση των οργανισμών. Ο επανάσταση του Δαρβίνου (διαφοροποίηση, φυσική επιλογή, φυλογέννηση) με τις κατοπινές εξελίξεις των επιστημών (π.χ βιολογία) δίνουν απαντήσεις πειστικές, οδηγούν την θεολογία και «πνευματοκρατία» σε αδιέξιοδο. Στο ερώτημα όμως γιατί ενώ η επιστήμη αναπτύσσεται γοργά, κυριαρχούν σε επίπεδο «κοινής συνείδησης» (φυσικά έντονα καλλιεργούμενα από ΜΜΕ, εκκλησία κ.α) θρησκευτικές, μυστικιστικές και γενικότερα ανορθολογικές δοξασίες, ντυμένες συχνά και με «ψευτοεπιστημονικότητα» θα πρέπει να γίνει κατανοητό το εξής: Η επιστήμη από μόνη της δεν μπορεί να διαλύσει τα σκοτάδια. Η καπιταλιστική κοινωνία «εκκρίνει» ως φυσιολογικό προϊόν την αλλοτριωμένη εικόνα ενός αλλοτριωμένου κόσμου. Επομένως η επιστήμη θα φωλιάσει στα μυαλά των ανθρώπων μόνο ως αποτέλεσμα ριζικών αλλαγών σε επίπεδο κοινωνικής πραγματικότητας. Στη συνέχεια θα σταθούμε σε απόψεις του λεγόμενου «Κοινωνικού Δαρβινισμού» και των «κοινωβιολογιστών» που στη σημερινή εποχή, αξιοποιώντας τις εξελίξεις στην επιστήμη (ιδιαίτερα στη Βιολογία) επιχειρούν να «εκτελέσουν» εκ νέου τον Δαρβίνο ενώ προσφέρουν «επιχειρήματα» σ’ αυτούς που θέλουν να διατηρηθεί η σημερινή (άγρια) «τάξη πραγμάτων». Συνισταμένη όλων των εκπροσώπων του λεγόμενου «κοινωνικού δαρβινισμού» ή του «κοινωβιολογισμού» είναι η αναγωγή των νομοτελειών ανάπτυξης της ανθρώπινης κοινωνίας στις νομοτέλειες της βιολογικής εξέλιξης. Έτσι ανάγουν στην «ανθρώπινη φύση» μια σειρά κοινωνικές δραστηριότητες (π.χ πόλεμος, βία, ρατσισμός κ.α). Μάλιστα τα τελευταία χρόνια με την τεράστια ανάπτυξη της Βιολογίας τείνουν να αναγάγουν τα πάντα στα γονίδια, δηλαδή πως η ανθρώπινη ιστορία καθορίστηκε από τη δομή του γονιδιόματος του ανθρώπου, ενώ η βάρβαρη όψη της οφείλεται σε κάποιο «σφάλμα» εγγεγραμμένο στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Όλα τα παραπάνω προφανώς αποτελούν επιστημονικοφανή δικαιολογία π.χ των κοινωνικών ανισοτήτων, του ρατσισμού, των πολέμων κ.α ενώ σε ευρύτερο επίπεδο συνιστούν μια μοιρολατρική εικόνα και προοπτική για την ανθρώπινη κοινωνία.

Για την «ανθρώπινη φύση»

Γύρω από το ζήτημα αυτό διεξάγεται μια πολύχρονη φιλοσοφική και όχι μόνο διαμάχη. Η επιστήμη σε κάθε της βήμα αποδεικνύει ξεκάθαρα πως ο άνθρωπος είναι βιολογικό και ταυτόχρονα κοινωνικό ον. Είναι από βιολογική άποψη, είναι προϊόν μιας μακράς πορείας φυλογένεσης και χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο βιολογικών σταθερών (π.χ αριθμός χρωμοσωμάτων, διάπλαση, εγκέφαλο και νευρικό σύστημα κ.α) οι οποίες τροποποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της καθαυτό ανθρώπινης ύπαρξης χωρίς όμως ν’ αλλάξουν ποιοτικά. Ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται από έναν ορισμένο αριθμό αναγκών και τάσεων, τα λεγόμενα «ένστικτα» (π.χ πείνα, αυτοσυντήρηση, έρωτας κ.α) τα οποία ενώ έχουν μια διαχρονική σταθερότητα, εκδηλώνονται διαφορετικά σε συνάρτηση με την όλη προσωπικότητα του ατόμου. Ο άνθρωπος ως βιολογική ολότητα συνδέεται γενετικά και άρρηκτα με το ανόργανο σώμα του (την άζωη και την έμβια φύση). Το καθαυτό βιολογικό στάδιο διαμόρφωσης του ανθρώπινου είδους ακολούθησε το στάδιο ανάπτυξης της νόησης και του ψυχισμού, σε συνάρτηση με τις πρώτες μορφές ομαδικής ζωής. Ο άνθρωπος είναι εκείνο το «ζώο» που υπερέβη την καθ’ αυτό «ζωική του φύση» μέσα από την αλληλοσύνδεση της παραγωγικής δραστηριότητας και της ανάπτυξης σωματικών και νοητικών ικανοτήτων. Το ανθρώπινο όν είναι κοινωνικό ον και όχι απλώς αγελαίο ζώο. Οι διάφορες βιολογικές ανάγκες και τα αντίστοιχα «ένστικτα» διατηρήθηκαν ως σταθερά στοιχεία ενώ ταυτόχρονα τροποποιήθηκαν ως προς τον τρόπο εκδήλωσης, την μορφή και τον τρόπο ικανοποίησης. «Η πείνα είναι πείνα έγραφε ο Μαρξ, εν τούτοις αλλιώς ικανοποιείται με ψημένο κρέας και μαχαίρι και αλλιώς με άψητο κρέας και μόνο με τα χέρια». Συνολικά θα λέγαμε πως ο άνθρωπος ως (και) κοινωνικό ον δρα στην εξωτερική του φύση και τη μεταβάλει. Μ’ αυτό τον τρόπο και την ίδια στιγμή μεταβάλει και την ίδια του τη φύση! Με βάση τον συνδυασμό βιολογικού-κοινωνικού, ο άνθρωπος, ως μέλος της κοινωνίας μπορεί να αναπτύξει τις πιο θετικές αλλά και τις πιο αρνητικές δυνατότητες του σε συνάρτηση με το πλέγμα των σχέσεων στο οποίο είναι ενταγμένος.

Απατηλές θεωρίες

Πληθαίνουν τα φαινόμενα όπου σε διάφορα ΜΜΕ, ντυμένα μάλιστα και με «επιστημονικούς μανδύες», κυκλοφορούν στα πλαίσια του «κοινωβιολογισμού» διάφορες απίθανες- αφελείς αλλά και επικίνδυνες αντιλήψεις. Κατά του «κοινωβιολόγους» οι πόλεμοι, η καταπίεση των γυναικών, η δίψα για ατομική ιδιοκτησία, ο ρατσισμός, ο ατομισμός είναι ιδιότητες της «αναλλοίωτης ανθρώπινης φύσης», είναι εγγεγραμμένες στο DNA μας (κάνουν λόγο ακόμη για και το γονίδιο της πίστης!) Για παράδειγμα εκτεταμένη είναι η προσπάθεια να θεωρηθούν οι πόλεμοι ως «γενετικά καθορισμένοι» (ως αποτέλεσμα της βίαιης φύσης του ανθρώπου). Είναι όμως γνωστό πως υπήρχαν κοινωνίες χωρίς πολέμους και επίσης ειρηνικές περίοδοι στην ανθρώπινη ιστορία. Και επίσης είναι γνωστό πως οι πόλεμοι πάντα είχαν οικονομικά και κοινωνικά αίτια. Και ακόμη πως η «εγωιστική ανθρώπινη φύση» που διακηρύσσουν συνδέεται με τα φαινόμενα αλληλεγγύης, αλτρουισμού ή και αυτοθυσίας ; Για να ερμηνεύσουμε την ιστορία του ανθρώπου θα πρέπει να περάσουμε από το βιολογικό στο κοινωνικό επίπεδο. Ο Μαρξ υπογράμμιζε πως ο «άνθρωπος είναι το σύνολο των κοινωνικών του σχέσεων». Η ιστορία τον επιβεβαιώνει Τα πρώτα βήματα της ανθρώπινης κοινωνίας ήταν συνυφασμένα με τις κυρίαρχες σχέσεις της συνεργασίας και της συλλογικότητας που επιβαλλόταν από τις συνθήκες ζωής των πρωτόγονων σχέσεις στις οποίες συνυπήρχαν όμως και βάρβαρες πρακτικές. Με την ανάπτυξη της παραγωγικότητας έγινε δυνατή η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, η εμφάνιση των ταξικών κοινωνιών. Οι ταξικές κοινωνίες είναι το γόνιμο έδαφος για την πραγμάτωση των πιο αρνητικών δυνατοτήτων του ανθρώπινου όντος (π.χ πόλεμοι, δουλεία κ.α). Όμως η ταξική κοινωνία δεν είναι αναγκαστικά η τελευταία μορφή κοινωνικής συμβίωσης. Η ριζική αλλαγή της σημερινής βάρβαρης κοινωνικής πραγματικότητας είναι αναγκαιότητα και ταυτόχρονα ιστορική δυνατότητα των σημερινών ανθρώπων. Η κοινωνικότητα, η αλληλεγγύης, η φιλία, οι απεριόριστες δυνατότητες της νόησης, οι κάθε είδους καλλιτεχνικές τάσεις κ.α μπορούν να βρουν γόνιμο έδαφος και να πραγματωθούν μόνο σε μία κοινωνία βασισμένη στην αρχή «από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του». Παρά τις προσπάθειες λοιπόν σύγχρονων «θεωρητικών» η θεωρεία του Δαρβίνου και η εξέλιξη της δεν είναι απλά επιστημονική υπόθεση αλλά επιστημονικό κεκτημένο…

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ" της Βέροιας) redalekos@yahoo.gr

* Μέλος του Δ.Σ της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου Β. Ελλάδας