Μικρότερη η επιτυχία μαθητών από περιοχές χαμηλής ανάπτυξης

Του Αποστολου Λακασα

Χωρίς αντίκρισμα είναι η επιταγή της δωρεάν παιδείας στην Ελλάδα. Περίπου 449,17 εκατ. ευρώ δίνουν οι ελληνικές οικογένειες σε φροντιστήρια ώστε οι μαθητές να προετοιμαστούν όσο το δυνατόν καλύτερα για τις κρίσιμες πανελλαδικές εξετάσεις εισαγωγής στα ΑΕΙ. Από αυτά τα χρήματα, σχεδόν το ένα τρίτο (37,6%), δηλαδή 168 εκατ. ευρώ, δεν... πιάνει τόπο, αφού οι υποψήφιοι μένουν εκτός ΑΕΙ. Η ελληνική οικογένεια αναγκάζεται να διαθέσει κατά μέσο όρο 7.250 ευρώ για τη διετία προετοιμασίας του μαθητή (τα φροντιστήρια ξεκινούν από τη Β΄ Λυκείου), με αποτέλεσμα να ευνοούνται οι υποψήφιοι από πλούσιες περιοχές και με υψηλά οικογενειακά εισοδήματα. Μάλιστα, οι αλλαγές που προετοιμάζονται στο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ δεν θα βελτιώσουν την κατάσταση εάν προκριθεί ο βασικός κορμός των σχεδίων που έχουν προταθεί. Αντίθετα, το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών υποψηφίων θα ενισχυθεί.

Ταυτόχρονα, οι αλλαγές στο περιεχόμενο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης είναι απαραίτητες, αφού το επίπεδο των μαθητών είναι πολύ χαμηλό. Ο μέσος βαθμός των υποψηφίων στις πανελλαδικές είναι χαμηλότερος από το 11 - συγκεκριμένα, 10.971 μόρια. Τα στοιχεία αυτά παρουσιάστηκαν χθες από το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΚΑΝΕΠ) της ΓΣΕΕ, στο πλαίσιο έρευνας για τις χρονιές 2005, 2006, 2007 και 2008. Από την έρευνα προκύπτουν τα ακόλουθα:

• Τη μικρότερη επιτυχία έχουν υποψήφιοι από περιοχές με χαμηλή ανάπτυξη, ανεργία, κλιμακούμενη αποβιομηχάνιση, χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα. Στις τελευταίες θέσεις είναι οι νομοί Ροδόπης (κάτω από τα 9.739 μόρια ο μέσος όρος), Ξάνθης, Κέρκυρας, Σάμου, Ευρυτανίας, Χαλκιδικής, Κυκλάδων, Δυτικής Αττικής, Φλωρίνης, Γρεβενών. Στον αντίποδα, τη μεγαλύτερη επιτυχία την τελευταία τετραετία είχε η Β΄ Διεύθυνση Αθηνών (περιοχές βορείων προαστίων) και ακολούθησαν οι νομοί Χίου, Καρδίτσας, Α΄ Θεσσαλονίκης, Λαρίσης, Αρκαδίας, Σερρών, Ανατολικής Αττικής, Τρικάλων και Ιωαννίνων.
• Η εμφάνιση νησιών (Κέρκυρα, Δωδεκάνησα, Κυκλάδες) μεταξύ των νομών με χαμηλό δείκτη πρόσβασης υποδηλώνει ότι πολλοί απόφοιτοι λυκείου δεν επιθυμούν να εισαχθούν στα ΑΕΙ, αλλά προτιμούν αμέσως μετά την αποφοίτηση να εργαστούν στις ντόπιες τουριστικές επιχειρήσεις. Αυτό όμως δημιουργεί έλλειμμα κατάρτισης (π.χ. σε ξένες γλώσσες, πληροφορική), το οποίο φαίνεται εντονότερα σε περιόδους κρίσης όπως η τρέχουσα, σύμφωνα με τον επιστημονικό υπεύθυνο του ΚΑΝΕΠ, καθηγητή του LSE κ. Νικόλαο Μουζέλη.
• Εκτός από τα 168,8 εκατ. ευρώ που δίνουν για την προετοιμασία τους όσοι υποψήφιοι τελικά δεν εισάγονται σε ΑΕΙ, οι ίδιοι υπολογίζεται ότι δίνουν 131,7 εκατ. ευρώ την επόμενη χρονιά. Τα χρήματα αυτά κατανέμονται είτε σε φροντιστήρια (για όσους θα ξαναδώσουν πανελλαδικές εξετάσεις) είτε σε δίδακτρα για σπουδές σε ξένα ΑΕΙ, ελληνικά κολέγια και ΙΕΚ.
• Το χάσμα μεταξύ εύπορων και μη περιοχών θα οξυνθεί στο μέλλον, παρότι ο γενικός μέσος όρος πρόσβασης θα παραμείνει στα επίπεδα του 72%. Σύμφωνα με τον ερευνητή του ΚΑΝΕΠ κ. Νικόλαο Παΐζη, εάν από τον εθνικό διάλογο προκριθεί το μοντέλο των εξετάσεων στις οποίες θα μετρά η επίδοση των μαθητών στο λύκειο, ενώ στις εξετάσεις λόγο θα έχουν και τα ΑΕΙ για το βαθμό βαρύτητας του κάθε μαθήματος, το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών θα οξυνθεί.
• Κάθε χρόνο περίπου 2.000 απόφοιτοι (1.988 πέρυσι) δεν υποβάλλουν μηχανογραφικό δελτίο, παρότι έχουν περάσει το βαθμολογικό όριο εισαγωγής. Ο κύριος λόγος είναι ότι δεν εισήχθησαν σε σχολή της αρεσκείας τους.
• Η οικονομική κρίση θα οδηγήσει περισσότερους υποψηφίους να επιλέξουν φέτος σχολές όχι με βάση τις αληθινές επιθυμίες τους, αλλά με κριτήριο την έδρα της σχολής, ώστε να μη μετακινηθούν από την οικογενειακή στέγη. Το μηνιαίο κόστος για έναν «μετανάστη» εντός Ελλάδος φοιτητή προσεγγίζει τα 1.000 ευρώ.

«Η εκπαιδευτική μας πολιτική πρέπει να αναζητήσει λύσεις ώστε όσα παιδιά δεν θα επιτύχουν σε ΑΕΙ, να έχουν επιλογές με προοπτική. Με δυο λόγια, ποιοτική μετα-δευτεροβάθμια μη τριτοβάθμια εκπαίδευση, ποιοτική και συστηματική ανάπτυξη των προγραμμάτων δια βίου εκπαίδευσης με πιστοποιημένες επαγγελματικές σπουδές» κατέληξε ο πρόεδρος του ΚΑΝΕΠ κ. Μιχάλης Κουρουτός.