Οι 12 αρχές της Πράσινης Χημείας

(Aπό τους χημικούς Αποστόλη Γκανά και Έλσα Κορδονίδου) Το 1997, οι Paul Anastas και John Warner, καθόρισαν επακριβώς το πλαίσιο της χημικής δραστηριότητας στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης, με τη διατύπωση των 12 αρχών της Πράσινης Χημείας:

1. Πρόληψη

Είναι προτιμότερο να εμποδίζουμε τον σχηματισμό αποβλήτων από το να κατεργαζόμαστε τα απόβλητα αφού σχηματισθούν.

2. Οικονομία ατόμου

Οι συνθετικές μέθοδοι πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να μεγιστοποιούν την ενσωμάτωση στο τελικό προϊόν, όλων των υλικών που χρησιμοποιούνται στη διεργασία.

3. Λιγότερο επικίνδυνες χημικές συνθέσεις

Όπου είναι δυνατό, οι συνθετικές διεργασίες πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να χρησιμοποιούν και να παράγουν ουσίες που έχουν ελάχιστη ή καθόλου τοξικότητα για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

4. Σχεδιασμός ασφαλέστερων χημικών προϊόντων

Τα χημικά προϊόντα πρέπει να σχεδιάζονται ώστε να είναι αποτελεσματικά για το σκοπό που σχεδιάστηκαν με ταυτόχρονη μείωση της τοξικότητας τους.

5. Ασφαλέστεροι διαλύτες και βοηθητικά μέσα

Η χρήση βοηθητικών ουσιών (π.χ. διαλυτών ή παραγόντων χημικού διαχωρισμού) πρέπει να αποφεύγεται όπου είναι δυνατό και όπου δεν είναι δυνατό να είναι αβλαβείς.

6. Σχεδιασμός για ενεργειακή αποδοτικότητα

Οι ενεργειακές απαιτήσεις των χημικών διεργασιών πρέπει να χαρακτηρίζονται από τον οικονομικό και περιβαλλοντικό τους αντίκτυπο και ταυτόχρονα να ελαχιστοποιούνται. Οι συνθέσεις όπου είναι δυνατό να πραγματοποιούνται σε θερμοκρασία περιβάλλοντος και κάτω από ατμοσφαιρική πίεση.

7. Χρήση ανανεώσιμων πρώτων υλών

Οι ακατέργαστες πρώτες ύλες πρέπει να είναι ανανεώσιμες όποτε είναι τεχνικά και οικονομικά δυνατό.

8. Μείωση ενδιάμεσων παραγώγων

Η μη αναγκαία παραγωγή ενδιάμεσων ουσιών (χρήση προστατευτικών ομάδων, προστασία/αποπροστασία, προσωρινές τροποποιήσεις φυσικών και χημικών διεργασιών) πρέπει να ελαχιστοποιείται ή και να αποφεύγεται, διότι τέτοια στάδια απαιτούν επιπλέον αντιδραστήρια και παράγουν παραπροϊόντα.

9. Xρήση καταλυτών αντί για στοιχειομετρικά αντιδραστήρια

Η χρήση καταλυτών, κατά προτίμηση με μεγάλη εκλεκτικότητα και σε μικρές ποσότητες μειώνει τη ποσότητα των αποβλήτων σε σχέση με τις αντιδράσεις όπου τα αντιδραστήρια που χρησιμοποιούνται είναι σε στοιχειομετρικές ποσότητες.

10. Σχεδιασμός αποικοδομήσιμων προϊόντων

Δηλαδή προϊόντων που μετά τη χρησιμοποίηση τους μπορούν να αποικοδομηθούν σε αβλαβείς ουσίες, αποτρέποντας τη συσσώρευση τους στο περιβάλλον.

11. Ανάλυση πραγματικού χρόνου για την πρόληψη της ρύπανσης

Ανάπτυξη μεθόδων χειρισμού και ελέγχου των χημικών διεργασιών κατά τη διάρκεια που αυτές πραγματοποιούνται (real-time), ώστε να προλαμβάνεται η παραγωγή επικίνδυνων ουσιών.

12. Ασφαλέστερη Χημεία, ελαχιστοποίηση της πιθανότητας ατυχημάτων

Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται ή που παράγονται σε μια χημική διεργασία πρέπει να επιλέγονται έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος χημικών ατυχημάτων συμπεριλαμβανομένων των διαρροών, των εκρήξεων και των πυρκαγιών.